Niestety wypadek w pracy za granicą lub w drodze do i z miejsca wykonywania obowiązków służbowych może przydarzyć się każdemu. Liczba pracowników z Polski, która znalazła stałe zatrudnienie u naszych zachodnich sąsiadów, wynosi obecnie kilkaset tysięcy. Dlatego też warto poznać przepisy, które dotyczą osób zatrudnionych na stałe w Niemczech, aby korzystać ze swoich praw. W prawie niemieckim przepisy dotyczące wypadków w pracy, oraz wypadków w drodze do i z miejsca wykonywania pracy w kwestiach ubezpieczenia reguluje „Księga VII” niemieckiego Kodeksu Socjalnego (Siebtes Buch Sozialgestzbuch – Gesetzliche Unfallversicherung) – zwana dalej KS VII.

Definicje wypadku przy pracy w prawie niemieckim

Paragraf § 8. niemieckiego Kodeksu Socjalnego (Księga VII) – definiuje „wypadek przy pracy”, jako „z przyczyn zewnętrznych, czasowo ograniczone zdarzenie, które prowadzi do uszczerbku na zdrowiu albo do śmierci ubezpieczonego”. Należy mieć na uwadze, że inaczej niż w prawie polskim, w Niemczech nie stosuje się rozróżnienia przepisów dla wypadku bezpośrednio w pracy, jak i w drodze do niej. Wypłacanie świadczenia chorobowego dotyczy również tzw. chorób zawodowych jak np.: utrata wzroku, uraz kręgosłupa, choroby skóry, które nabyliśmy z racji wykonywanego zawodu.

Nie można natomiast ubiegać się o odszkodowanie z racji urazów i uszczerbków na zdrowiu, które wystąpiły podczas wykonywanych zadań wynikających ze stosunku pracy jednak takich, które wystąpiły bez konkretnej przyczyny zewnętrznej. Przykładowo wypadkiem przy pracy nie jest zawał serca czy wylew w trakcie pracy w biurze.

Wypadek w pracy musi zostać zgłoszony przez pracodawcę do branżowego zakładu ubezpieczeń lub kasy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (Unfallkasse). Z kolei oddzielnie sporządza swój raport lekarz prowadzący, który to dokument jest późniejszą podstawą do ubiegania się do wypłacania świadczenia. Należy również stawić się na wizycie u lekarza orzecznika ubezpieczyciela. Ten lekarz może dalej skierować pacjenta pod opiekę lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarza specjalisty.

Kto wypłaca odszkodowanie za wypadek w pracy?

W razie wypadku w pracy w Niemczech należy zwrócić się do odpowiedniego dla danej branży w której pracujemy zrzeszenia zawodowego (Berufsgenossenschaft), to na nim w pierwszej kolejności leży ustawowa odpowiedzialność za wypłacenie należnych świadczeń. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić poszkodowanemu ciągłość wynagrodzenia w pierwszej fazie po wypadku (do 6 tygodni). 

Świadczenia powypadkowe zrzeszeń zawodowych działających w Niemczech zakładają:

• koszty leczenia skutków wypadku i dalszej rehabilitacji,
• wypłatę części wynagrodzenia w trakcie leczenia i rehabilitacji (Verletztengeld),
• rentę wypadkową (Verletztenrente),
• dopłatę do kosztów opieki w przypadku trwałego uszczerbku na zdrowiu (Pflegegeld),
• a także zasiłek pogrzebowy (Sterbegeld).

Po upływie 6 tygodni świadczenie zaczyna wypłacać kasa wypadkowa, i wówczas będzie ono wynosiło 80 proc. dotychczasowego wynagrodzenia. Wysokość świadczenia wypłaca się na podstawie średniej zarobków z trzech ostatnich miesięcy. Zaświadczenie o dotychczasowych zarobkach musi wydać pracodawca. 

Co dalej?

Po wypadku mamy zazwyczaj dwa warianty. Powrót do pracy po maksymalnie 72 tygodniach na zasiłku lub stałą niezdolność do pracy. W pierwszym przypadku, gdy do pracy potrzebna jest zmiana kwalifikacji zawodowych pracownik może korzystać ze szkoleń w trakcie zasiłku. W przypadku trwałej niezdolności do pracy dalszym krokiem jest ubieganie się o przyznanie renty.

Kiedy możemy ubiegać się o dodatkowe zadośćuczynienie?

Sądy w Niemczech bardzo rzadko przyznają dodatkowe zadośćuczynienie. Zdarzają się jednak takie wyroki i wtedy pozywającemu przysługuje dodatkowe pieniądze (we Frankfurcie Wyższy Sąd Okręgowy orzekł w 2000 r., na korzyść poszkodowanego za umyślnie doprowadzenie przez pracodawcę do wypadku na placu budowy i przyznał odszkodowanie w wysokości 255 euro). Trudne jest szczególnie udowodnienie pracodawcy umyślnego zaniedbania, które doprowadziło do wypadku (podstawa prawna paragraf § 104, SGB VII). 

O czym jeszcze warto wiedzieć?

• Każdy pracownik powinien znać swoje prawa i obowiązki, zakres wykonywanych zadań oraz zasady BHP. Wszystko to może nie tylko skutecznie ochronić przed wypadkiem w miejscu pracy, ale także pomóc w późniejszym ubieganiu się o świadczenia. Charakterystyczne jest to, że wypadek przy pracy w Niemczech dotyczy tylko wypadków, które powstały w wyniku wykonywaniu działań objętych umową. Nadgorliwość może nieść ze sobą przykre skutki. Osoba obsługująca klientów w sklepie odzieżowym, nie powinna pracować na wysokości w magazynie. Jeśli wtedy dozna uszczerbku na zdrowiu, wniosek o wypłatę świadczenia może zostać odrzucony. 
• Zanim postaramy się o świadczenie należy odczekać 3 dni od wypadku, gdyż aby kwalifikować się do uznania wypadku przy pracy musi wystąpić niezdolność zatrudnionego do wykonywania obowiązków przez więcej niż 3 dni. 
• W trakcie zdarzenia nie wolno być pod wpływem jakichkolwiek środków odurzających.
• Powodem zdarzenia nie może być też bójka czy inne rażące naruszenie regulaminu miejsca pracy. 
• Wypadek nie może być też spowodowany brakiem odpowiedniej ostrożności, niewłaściwym wykorzystaniem narzędzi czy maszyn lub własnego błędu.
• Ubezpieczeniem są objęci zarówno pracownicy zatrudnieni legalnie, jak i „na czarno”. W przypadku braku umowy świadczenie od razu wypłaca niemiecka kasa chorych, jednak pracodawca ma później obowiązek zwrócić instytucji poniesione koszty za „nielegalnego”pracownika. 
• Jeśli poszkodowany po wypadku wymaga opieki, to ona również może być finansowana w wysokości do 1100 euro miesięcznie. 
• Rehabilitację i leczenie po wypadku można odbywać również w Polsce.

Jakie dokumenty warto zachować, by móc otrzymać pieniądze?

W przypadku uchylania się pracodawcy od zgłoszenia wypadku warto mieć dokumenty, które poświadczą o zaistnieniu danej sytuacji i będą pomocne podczas porady prawnej. 

• Umowa o pracę.
• Dowody na zajście wypadku (nagrania z monitoringu, relacje świadków).
• Dokumentacja lekarska.
• Zaświadczenie od lekarza orzecznika o doznaniu wypadku w pracy.
• Odpis protokołu policji z miejsca wypadku.